www.TheSeaNation.gr

Οι απόψεις των Βρετανών πολιτών για το πολιτικό στίγμα της Μάργκαρετ Θάτσερ

Του Επαμεινώνδα Ε. Πανά
Καθηγητή Τμήματος Στατιστικής
Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

“Δεν γνώρισα κανέναν που να έχει φτάσει στην κορυφή χωρίς πολύ δουλειά. Αυτή είναι η συνταγή. Δε θα σε οδηγήσει πάντα στην κορυφή, αλλά θα σε φέρει αρκετά κοντά.”

Μ. Θάτσερ

Η ταυτοποίηση της πολιτικής ηγεσίας συμπεριλαμβάνει πάρα πολλές παραμέτρους. Περικλείει τις σχέσεις ισχύος, την ικανότητα της πειθούς, καθώς και τη δυνατότητα διαμόρφωσης τακτικών και ανάπτυξης στρατηγικών.

Η Θάτσερ ήταν 14 ετών όταν ξεκίνησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και αμέσως συμμετείχε στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και στη συνεχή υποστήριξη των πολιτικών του Ουίνστον Τσώρτσιλ. Το 1943 άρχισε τις προπτυχιακές της σπουδές στην Οξφόρδη στο χώρο της Χημείας. Κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών της σπουδών συμμετείχε σε πολιτικές δραστηριότητες. Το 1949 ήταν η νεότερη υποψήφια στο συντηρητικό κόμμα και η μόνη γυναίκα. Αν και η Μάργκαρετ Θάτσερ συμμετείχε συνεχώς στα πολιτικά δρώμενα, οι εκλογές του 1979 την ανέδειξαν ως πρωταγωνιστή της πολιτικής σκηνής του τόπου της, και όχι μόνο. Το 1974 το συντηρητικό κόμμα με αρχηγό τον Χιθ, έχασε τις εκλογές. Η Θάτσερ τον αντικατέστησε. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ανάδειξή της ως αρχηγού σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη συμβολή των βουλευτών. Έτσι, η Θάτσερ αναδείχθηκε ως η πρώτη γυναίκα, η οποία έγινε αρχηγός Βρετανικού κόμματος. Κέρδισε την αναγνώριση κυρίως λόγω του ότι συμβουλευόταν έμπειρους πολιτικούς και στελέχη, και το γεγονός αυτό αύξησε τη δημοτικότητά της.

Η Μάργκαρετ Θάτσερ κυριάρχησε στο πολιτικό παιχνίδι της Μεγάλης Βρετανίας τη δεκαετία του 80΄. Κέρδισε τρεις διαδοχικές εκλογικές μάχες: 1979, 1983, 1987. Κυβέρνησε ως πρωθυπουργός περισσότερο από κάθε άλλον από την εποχή του Λόρδου Λίβερπουλ την περίοδο του 1800.

Σε ποια πολιτική και οικονομική κατάσταση βρισκόταν η Μ. Βρετανία, όταν ανέλαβε ως πρωθυπουργός η Μ. Θάτσερ;

• ουσιαστικά τα συνδικάτα κυβερνούσαν τη χώρα
• υπήρχε κατάρρευση της βιομηχανικής παραγωγής
• κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν μικρότερο από αυτό της Δανίας και της Γερμανίας
• η Μ. Βρετανία είχε απευθυνθεί στο ΔΝΤ για δάνειο

Δηλαδή, η Βρετανία είχε πάρει το δρόμο της παρακμής.

Τα συνδικάτα ήταν ισχυρά, όταν ανέλαβε τη Μ. Θάτσερ την εξουσία το 1979. Το πιο ισχυρό συνδικάτο ήταν αυτό των ανθρακωρύχων όπου ηγείτο ο Arthur Scargill. Ο A. Scargill ήταν μια ισχυρή και δογματική προσωπικότητα και δεν εκτίμησε στην αρχή ότι θα είχε απέναντί του μία επίσης ισχυρή προσωπικότητα, αυτήν της Μ. Θάτσερ. Ο μεταξύ τους αγώνας ανέδειξε νικήτρια την Μ. Θάτσερ.

Αρκετοί ερευνητές, εξετάζοντας το έργο της, θεωρούν ότι αυτή έπαιξε κεντρικό ρόλο στο μετασχηματισμό της σύγχρονης Βρετανίας καθώς επίσης και στην οικονομία της.

Αξίζει να σημειώσουμε ορισμένα σημαντικά γεγονότα της περιόδου διακυβέρνησης της Θάτσερ.

• Η απόβαση των δυνάμεων της Αργεντινής στα Φώκλαντ έγινε στις 2 Απριλίου 1982 και η ανακατάληψη από τις Βρετανικές δυνάμεις ολοκληρώθηκε στις 14 Ιουνίου 1982.

Τα αποχαρακτηρισθέντα απόρρητα αρχεία του Φορέιν Όφις για το 1982 αναφέρουν την κατάθεση της Μ. Θάτσερ τον Οκτώβριο του 1982 στην Επιτροπή Εξέτασης για τα Νησιά Φώκλαντ. Σύμφωνα με την κατάθεσή της: «Δεν περίμενα ποτέ μα ποτέ να εισβάλουν απευθείας οι Αργεντινοί στα Φώκλαντ. Ήταν τόσο ανόητη κίνηση, όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα, τόσο ανόητο πράγμα και μόνο να το σκεφτεί κανείς».

Ο Βρετανός Καθηγητής της Ιστορίας Ρίτσαρντ Άλντους στο βιβλίο του: “Reagan and Thatcher: The Difficult Relationship” αναφέρει την προσπάθεια του R. Reagan να πείσει την Θάτσερ για μια διπλωματική λύση. Η απάντησή της ήταν “μιλάμε για τη δημοκρατία και τα Νησιά μας. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε τώρα είναι να δείξουμε ότι αποτύχαμε”.

Ο Πόλεμος των Φώκλαντ προκάλεσε πατριωτική έξαρση στη Μεγάλη Βρετανία και ασφαλώς αύξησε τη δημοτικότητα της Μ. Θάτσερ και της Κυβέρνησής της. Τον Ιούνιο του 1983 κέρδιζε τις εκλογές με 42,4% των ψήφων έναντι 27,6% των Εργατικών.

• Η τραγωδία του “Χέιζελ”, το 1985, όπου 39 φίλαθλοι βρήκαν το θάνατο και περισσότεροι από 600 φίλαθλοι τραυματίστηκαν στον τελικό Κυπέλλου Πρωταθλητριών μεταξύ της Λίβερπουλ και της Γιουβέντους ήταν η αφορμή για την Κυβέρνηση της Θάτσερ να προχωρήσει σε μέτρα κατά του αγγλικού χουλιγκανισμού. Χαρακτηριστικά, η Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Μ. Θάτσερ σε συνέντευξη Τύπου τόνισε: «Πρέπει να καθαρίσουμε τον χουλιγκανισμό και θα περάσουμε ξανά τη θάλασσα για να παίξουμε σε ευρωπαϊκή διοργάνωση μόνο αν και όταν τελειώσουμε με αυτό το πρόβλημα». Όπερ και εγένετο. Έτσι, πάταξε τον χουλιγκανισμό και το αγγλικό ποδόσφαιρο άλλαξε πλήρως την εξωγηπεδική του εικόνα, αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος.

Γι’ αυτό και δεν ήταν “περίεργη” η συμπεριφορά των φιλάθλων της Λίβερπουλ που χλεύασαν και πανηγύρισαν το θάνατο της πρώην Πρωθυπουργού της χώρας φωνάζοντας “Η μάγισσα πέθανε”. Όμως, η Θάτσερ αγνόησε το πολιτικό κόστος όχι μόνο με τους χούλιγκαν των βρετανικών γηπέδων αλλά και με τον IRA και με την απόφασή της για τα Φώκλαντ (Απρίλιος 1982).

• Το 1987 η Μ. Θάτσερ εισάγει για πρώτη φορά στη Σκωτία τον κεφαλικό φόρο. Έναν άδικο φόρο (φόρος που επηρέαζε κυρίως το εισόδημα των μεσαίων και των φτωχών στρωμάτων) που έμελλε να καταφέρει σημαντικό πλήγμα στην όλη πορεία της Θάτσερ. Το 1988 εισήγαγε τον κεφαλικό φόρο σε Αγγλία και Ουαλία με αποτέλεσμα την επέκταση της δυσαρέσκειας και της οργής των πολιτών.

Το 1990 υπήρξε ο κρίσιμος χρόνος για την Μάργκαρετ Θάτσερ. Οι πολίτες είχαν αρνηθεί να πληρώσουν τον κεφαλικό φόρο και το κίνημα άρνησης πληρωμής του φόρου εξαπλώθηκε παντού. Το Λονδίνο, το 1990, έζησε μία από τις μεγαλύτερες ταραχές λόγω του κεφαλικού φόρου.

Ο κεφαλικός φόρος σηματοδότησε το τέλος της Μάργκαρετ Θάτσερ, αφού την υποχρέωσε σε παραίτηση.

Στη συνέχεια, η Θάτσερ έχασε στον πρώτο γύρο από τον Michael Haseltine την προεδρία του Συντηρητικού Κόμματος. Στο δεύτερο γύρο στήριξε τον Τζων Μέιτζορ ο οποίος εκλέχθηκε Πρόεδρος του Συντηρητικού Κόμματος.

Η κοινή γνώμη για την παραίτηση της Θάτσερ από τη διεκδίκηση της προεδρίας σε ποσοστό 52% των ερωτηθέντων, θεώρησε ότι αυτή “έκανε καλό στη χώρα”, ενώ ποσοστό 48% διαφωνούσε.

Ακόμα και όταν η δημοτικότητα της Θάτσερ βρισκόταν σε χαμηλά επίπεδα, η αξιολόγησή της από τους πολίτες ως προς τις ηγετικές της ικανότητες ήταν πάρα πολύ υψηλές. Τον Οκτώβριο του 1990, σε έρευνα της MORI τα αποτελέσματα της έδειξαν ότι το 39% όλων των ψηφοφόρων και το 73% των ψηφοφόρων του Συντηρητικού κόμματος θεωρούσαν ότι η Θάτσερ είχε τις δυνατότητες ενός ηγέτη.

Το 1990 αμφισβητήθηκε από τον Heseltine και οι βουλευτές του συντηρητικού κόμματος δεν έδωσαν αρκετούς ψήφους στην Θάτσερ στον πρώτο γύρο, με αποτέλεσμα αυτή να μην έχει το κουράγιο να συνεχίσει τη διεκδίκηση της αρχηγίας του συντηρητικού κόμματος. Έτσι, η Θάτσερ αποφάσισε να μην διεκδικήσει την αρχηγία του συντηρητικού κόμματος, όταν συναισθηματικά ένοιωσε ότι την είχαν προδώσει οι συνεργάτες της.

Σε πολιτικούς όρους αρχηγίας πολλοί θεωρούν ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ ταίριαζε με το Ρόναλντ Ρήγκαν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πολιτική φιγούρα της εποχής εκείνης. Η διαφορά τους όμως ήταν ότι η Θάτσερ συνέχισε να ασκεί επιρροή στην πολιτική ζωή της Μεγάλης Βρετανίας.

Τα δύο μεγάλα κόμματα της Αγγλίας, το συντηρητικό και το εργατικό, αντιμετωπίζουν ακόμη και σήμερα το μεγάλο ζήτημα που έχει να κάνει με την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Θάτσερ ήταν αντίθετη προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη μείωση της ισχύος της Βρετανίας, ενώ το Εργατικό Κόμμα θεωρούσε ότι η Βρετανία θα ωφελείτο περισσότερο με τη συμμετοχή της στα Ευρωπαϊκά δρώμενα. Φαίνεται ότι οι Βρετανοί ακολούθησαν και ακολουθούν τον ευρωσκεπτικισμό της Θάτσερ.

Στο βιβλίο της Statecraft αναλύει τα επιχειρήματα για τα οποία η Θάτσερ θεωρούσε την Ευρωπαϊκή Ένωση ως “τη μεγαλύτερη τρέλα της σύγχρονης εποχής”. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και σήμερα οι ευρωσκεπτικιστές έχουν την πλειοψηφία στο Συντηρητικό Κόμμα.

Η Θάτσερ δεν ήταν φιλική προς τους τραπεζίτες, μάλιστα ήταν πολέμιος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Στην τελευταία της θητεία στο Κοινοβούλιο ως Πρωθυπουργός, επιτέθηκε στην ΕΚΤ ως ένα θεσμό που δεν είναι “υπόλογος σε κανένα” και επέστησε τις πολιτικές συνέπειες της ΕΚΤ προβλέποντας τον κίνδυνο ενός “δημοκρατικού ελλείμματος”, που στην εποχή μας έγινε δυστυχώς γνωστό στην Ελλάδα, στην Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και τέλος την Κύπρο.

Ο «Economist», το 1996, χαρακτηρίζει ως επαναστατική την περίοδο της διακυβέρνησης της Θάτσερ που είχε ως αποτέλεσμα να επιφέρει ένα ισχυρό πλήγμα στα συνδικάτα, να αναστηλώσει τη Βρετανική οικονομία, να αυξήσει τις ιδιωτικοποιήσεις και να μειώσει το κράτος ευημερίας.

Δειγματοληπτική Έρευνα

Πρόσφατα (8 – 9 Απριλίου) η YouGov διεξήγαγε έρευνα της κοινής γνώμης καλύπτοντας δειγματοληπτικά τον πληθυσμό της Μεγάλης Βρετανίας. Για τους σκοπούς της συγκεκριμένης έρευνας χρησιμοποιήθηκε αντιπροσωπευτικό τυχαίο δείγμα.

Το θέμα της συγκεκριμένης έρευνας, αφορά την προσωπικότητα της Μάργκαρετ Θάτσερ μετά το θάνατό της.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα ευρήματα των απόψεων των πολιτών δίνοντας ταυτόχρονα ένα μικρό σχόλιο.

Πίνακας 1: Ποιος πιστεύετε ότι ήταν ο καλύτερος Βρετανός Πρωθυπουργός από το 1945 μέχρι σήμερα; (%)

Από τον πίνακα 1 παρατηρούμε ότι:

• το 28% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η Μ. Θάτσερ για τους Βρετανούς πολίτες ήταν η καλύτερη Πρωθυπουργός από το 1945 έως και το 2013.
• Ακολουθεί ο Ο. Τσώρτσιλ με 24% ενώ ο Τ. Μπλερ βρίσκεται στην Τρίτη θέση με 10%, ποσοστό αρκετά χαμηλότερα από τους δύο πρώτους.
• Αξίζει να παρατηρήσουμε πώς ακριβώς εκφράζονται οι πολίτες που δηλώνουν ότι ψηφίζουν το Συντηρητικό κόμμα. Απλώς σημειώνουμε ότι ο Τσώρτσιλ ήταν στο Συντηρητικό κόμμα, διετέλεσε Πρωθυπουργός και το 1953 βραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Οι ερωτηθέντες συντηρητικοί με πολύ μεγάλη διαφορά και με ποσοστό 64% αναδεικνύουν την Μ. Θάτσερ ως την καλύτερη Πρωθυπουργό, ενώ μόνο το 18% θεωρούν τον Τσώρτσιλ.

Ας δούμε και την αξιολόγηση και των πολιτών που πιστεύουν στα άλλα κόμματα.

• Οι ερωτηθέντες που δηλώνουν εργατικοί αναδεικνύουν ως πρώτο Πρωθυπουργό τον Τσώρτσιλ με 25% και ακολουθεί στη δεύτερη θέση ο Τ. Μπλερ με 21%.
• Οι ερωτηθέντες που δήλωσαν φιλελεύθεροι αναδεικνύουν πρώτο τον Τσώρτσιλ με 28% και ακολουθεί με μικρή διαφορά η Θάτσερ με 23%.
• Τέλος, οι ερωτηθέντες Ανεξάρτητοι σε ποσοστό 43% θεωρούν την Μ. Θάτσερ ως την καλύτερη Πρωθυπουργό, ενώ ο Τσώρτσιλ με 36% καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση.

Στο ερώτημα: “Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός θεωρείτε ότι ως Πρωθυπουργός ήταν..” οι απαντήσεις των Βρετανών δίνονται στον πίνακα 2.

Πίνακας 2: Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, θεωρείτε ότι ως Πρωθυπουργός ήταν…

• Το 52% των Βρετανών πολιτών θεωρεί ότι η Μ. Θάτσερ ήταν γενικά καλή ως Πρωθυπουργός, ενώ το 30% δηλώνει ότι γενικά ήταν κακή.
• Οι ερωτηθέντες πολίτες που δηλώνου συντηρητικοί, συμφωνούν σε ποσοστό 90% ότι η Θάτσερ ήταν γενικά καλή Πρωθυπουργός.
• Το 23% των ερωτηθέντων πολιτών που δηλώνουν εργατικοί, θεωρούν ως καλή Πρωθυπουργό τη Θάτσερ, ενώ το 60% εκφράζει ότι γενικά ήταν κακή Πρωθυπουργός.
• Ένας στους δύο ερωτηθέντες πολίτες φιλελεύθερους δηλώνει ότι η Θάτσερ ήταν γενικά καλή Πρωθυπουργός.
• Σχεδόν επτά στους δέκα πολίτες (67%) που δηλώνουν ανεξάρτητοι εκφράζουν την άποψη ότι η Θάτσερ ήταν γενικά καλή Πρωθυπουργός.
  

Πίνακας 3: Γενικά, πιστεύετε ότι η περίοδος που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός, ήταν καλή ή κακή για τη Μεγάλη Βρετανία;

Στο ερώτημα “Γενικά, πιστεύετε ότι η περίοδος που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός, ήταν καλή ή κακή για τη Μεγάλη Βρετανία;”(βλ. Πίνακα 3) που έθεσε η έρευνα του Πανεπιστημίου του Cambridge, οι Βρετανοί πολίτες θεωρούν σε ποσοστό 47% ότι η περίοδος που η Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός ήταν καλή για τη Μεγάλη Βρετανία

• Οι συντηρητικοί πολίτες σε ποσοστό 88% θεωρούν ότι η περίοδος που η Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός ήταν καλή για τη Μεγάλη Βρετανία.
• Ένας στους δύο ερωτηθέντες φιλελεύθερους θεωρούν ότι η περίοδος που η Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός ήταν καλή για τη Μεγάλη Βρετανία.
• Το 60% των Βρετανών πολιτών που δηλώνουν Ανεξάρτητοι θεωρούν ότι η περίοδος που η Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός ήταν καλή για τη Μεγάλη Βρετανία.
• Σε αντίθεση, το 70% των πολιτών που δηλώνουν εργατικοί θεωρούν ότι η περίοδος που η Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός ήταν κακή για τη Μεγάλη Βρετανία.
  

Πίνακας 4: Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι άφησε την Βρετανία σε καλύτερη ή χειρότερη οικονομική κατάσταση;

Στο ερώτημα: “Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι άφησε την Βρετανία σε καλύτερη ή χειρότερη οικονομική κατάσταση;” (βλ. Πίνακα 4) σαφής είναι η τοποθέτηση των Βρετανών πολιτών σε ποσοστό 48% ότι η Μ. Θάτσερ άφησε τη Βρετανία σε καλύτερη οικονομική κατάσταση.

• Το 85% των συντηρητικών πολιτών δηλώνει ότι η Μ. Θάτσερ άφησε τη Μ. Βρετανία σε καλύτερη οικονομικά κατάσταση.
• Το 21% των εργατικών θεωρείται ότι η Μ. Θάτσερ άφησε τη Βρετανία σε καλύτερη οικονομική κατάσταση.
• Το 46% των φιλελεύθερων δηλώνει ότι η Μ. Θάτσερ άφησε τη Βρετανία σε καλύτερη οικονομική κατάσταση.
• Οι ανεξάρτητοι πολίτες (60%) εκτιμούν ότι η Μ. Θάτσερ άφησε τη Βρετανία σε καλύτερη οικονομική κατάσταση.
  

Πίνακας 5: Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία απολάμβανε περισσότερο σεβασμό από τις άλλες χώρες;

Στο ερώτημα: “Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία απολάμβανε περισσότερο σεβασμό από τις άλλες χώρες;”(βλ. Πίνακα 5) οι Βρετανοί πολίτες σε υψηλό ποσοστό (60%) εκτιμούν ότι η Βρετανία απολάμβανε περισσότερο σεβασμό από τις άλλες χώρες την περίοδο που η Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός. Σημειώνεται ότι οι συντηρητικοί πολίτες σε ποσοστό 92%, περισσότερο από όλους τους ερωτηθέντες των άλλων κομμάτων της έρευνας, δηλώνουν ότι η Βρετανία απολάμβανε περισσότερο σεβασμό από τις άλλες χώρες επί πρωθυπουργίας Μ. Θάτσερ.

Από τον Πίνακα 5 παρατηρούμε ότι οι πολίτες εργατικοί είναι μοιρασμένοι (36% -37%) ενώ οι ερωτηθέντες ανεξάρτητοι επτά στους δέκα δηλώνουν ότι η Βρετανία απολάμβανε περισσότερο σεβασμό από τις άλλες χώρες επί πρωθυπουργίας Μ. Θάτσερ.

Πίνακας 6: Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερη ή λιγότερη ισονομία;

Πηγή: You Gov

Στο ερώτημα “Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερη ή λιγότερη ισονομία;” (βλ. Πίνακα 6) στο σύνολο των ερωτηθέντων, ποσοστό 49% των Βρετανών πολιτών θεωρεί ότι η κατάσταση της Ισονομίας ήταν λιγότερη κατά την περίοδο που η Μ. Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός. Αντίστοιχα, ποσοστό 48% των συντηρητικών πολιτών θεωρεί ότι η κατάσταση της ισονομίας ήταν περισσότερη κατά την περίοδο που η Μ. Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός. Το χαμηλότερο ποσοστό (11%) των εργατικών θεωρούν ότι η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερη ισονομία κατά την περίοδο της Μ. Θάτσερ. Σε σχετικά υψηλά επίπεδα (38%) διαμορφώνεται η άποψη την Ανεξάρτητων Πολιτών για την περισσότερη ισονομία την περίοδο της Μ. Θάτσερ.

Πίνακας 7: Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερη ή λιγότερη ελευθερία;

Στο ερώτημα σχετικά με τις εκτιμήσεις των Βρετανών πολιτών για το εάν η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερη ή λιγότερη ελευθερία κατά την περίοδο που η Μ. Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργό (βλ. Πίνακα 7), οι Βρετανοί στο σύνολό τους διατυπώνουν συγκρατημένο ενθουσιασμό, καθώς μόνο το 36% θεωρεί ότι η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερη ελευθερία. Στα ίδια σχετικά επίπεδα (31%) διαμορφώνεται η άποψη για το Βρετανό πολίτη που δηλώνει ότι είναι φιλελεύθερος. Αντίθετα, οι ανεξάρτητοι τοποθετούνται με υψηλά ποσοστά (51%) αναφορικά με περισσότερη ελευθερία κατά την περίοδο της Μ. Θάτσερ.

Πίνακας 8: Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερες ή λιγότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες;

Στην ερώτηση “Όταν σκέφτεστε την περίοδο που η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός, πιστεύετε ότι μετά η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερες ή λιγότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες;”(βλ. πίνακα 8), στο σύνολο των ερωτηθέντων, ποσοστό 51% των Βρετανών πολιτών θεωρεί ότι η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες την περίοδο που η Μ. Θάτσερ ήταν Πρωθυπουργός. Αντίθετα, ποσοστό 81% των συντηρητικών πολιτών εκτιμά ότι η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες επί Πρωθυπουργίας Μ. Θάτσερ. Μόνο το 30% των πολιτών που τους εκφράζει το εργατικό Κόμμα και το 44% των Φιλελεύθερων εκτιμά ότι η Βρετανία ήταν μια χώρα με περισσότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες επί Μ. Θάτσερ.

Πίνακας 9: Ποια από τις παρακάτω αρετές πιστεύετε ότι διέθετε η Μάργκαρετ Θάτσερ;

Τοποθετούμενοι σε μια σειρά υποθέσεων-αρετών που έχουν σχέση με την Μ. Θάτσερ οι Βρετανοί εκφράζουν τις απόψεις τους όπως φαίνεται από τα στοιχεία του Πίνακα 9:

Την υπόθεση-αρετή “υποστήριζε έντονα αυτό που πίστευε” φαίνεται να συμμερίζεται ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό (72%) των Βρετανών πολιτών.

Η υπόθεση-αρετή “ήταν δυναμική” φαίνεται στο σύνολο του δείγματος να το αποδέχονται σχεδόν επτά στους δέκα Βρετανούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι έξι στους δέκα Βρετανούς πολίτες που δηλώνουν εργατικοί υποστηρίζουν ότι η Θάτσερ “ήταν δυναμική”.

Η υπόθεση-αρετή “ήταν αποφασιστική” φαίνεται για την πλειοψηφία των ερωτηθέντων Βρετανών (ποσοστό 59%) να συνιστά αρετή της Μ. Θάτσερ.

Οκτώ στους δέκα Βρετανούς συντηρητικούς όπως και οκτώ στους δέκα Βρετανούς πολίτες που δηλώνουν ότι υποστηρίζουν το κόμμα των Ανεξάρτητων θεωρούν ότι η Μ. Θάτσερ “ήταν αποφασιστική”.

Το 42% των ερωτηθέντων Βρετανών θεωρούν ότι η Μ. Θάτσερ ήταν “καλή στη διαχείριση των κρίσεων”.

Οι συντηρητικοί Βρετανοί και οι Ανεξάρτητοι Βρετανοί ερωτηθέντες σε υψηλά ποσοστά 70% και 51% διατυπώνουν πιο έντονα απ’ όλους τους άλλους Βρετανούς ότι ήταν η Θάτσερ “φυσική ηγέτης”.

Δύο στους δέκα Βρετανούς (24%) νιώθουν ότι η Μ. Θάτσερ “ήταν ειλικρινής”.

Ενδεχόμενο να βρισκόταν η Μ. Θάτσερ σε επαφή με τα προβλήματα των απλών ανθρώπων το πιστεύουν μόλις το 11% των Βρετανών πολιτών.

Πίνακας 10: Ποιες δύο ή τρεις ενέργειες από τις πιο κάτω πιστεύετε ότι ήταν οι σημαντικότερες αστοχίες της Μάργκαρετ Θάτσερ;

Ως προς τις σημαντικότερες αστοχίες της Μ. Θάτσερ (βλ. Πίνακα 10) οι ερωτηθέντες Βρετανοί τοποθετούνται ως εξής:

• σε ποσοστό 44% των Βρετανών συμμερίζονται ότι η σύσταση του κεφαλικού φόρου ήταν η σημαντικότερη αστοχία της Μ. Θάτσερ. Σε μεγαλύτερη κλίμακα (47%) το πιστεύουν ακόμα και σήμερα οι Συντηρητικοί.
• σε ποσοστό 37% των Βρετανών εκφράζουν ότι η παρακμή των κλάδων των μεταλλωρύχων ήταν η δεύτερη σημαντική αστοχία της Μ. Θάτσερ.
• τρεις στους δέκα Βρετανούς (31%) φαίνεται να έχουν την άποψη ότι η ιδιωτικοποίηση της British Telecoms και της British Gas ήταν μια άστοχη ενέργεια της Μ. Θάτσερ.
• το 24% των Βρετανών θεωρεί την αύξηση της ανεργίας ως μια αστοχία της Μ. Θάτσερ.
• το 22% των Βρετανών θεωρεί το ξεπούλημα της δημόσιας στέγασης ως μια άστοχη ενέργεια.
• το γεγονός ότι η Μ. Θάτσερ “δημιούργησε μια Βρετανική φιλοσοφία συμπεριφοράς εγωιστική και ατομιστική” θεωρεί το 22% των ερωτηθέντων ως μια άστοχη ενέργειά της.

Ως προς τι σημαντικότερες επιτυχίες της Μ. Θάτσερ οι απόψεις των πολιτών απεικονίζονται στον Πίνακα 11.

Πίνακας 11: Ποιες δύο ή τρεις από τις πιο κάτω πιστεύετε ότι ήταν οι σημαντικότερες επιτυχίες της Μάργκαρετ Θάτσερ;

• το ενδεχόμενο του ότι ήταν “η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας” φαίνεται να θεωρείται από το 44% των ερωτηθέντων ως η σημαντικότερη επιτυχία της Μ. Θάτσερ.
• Η νίκη των Φώκλαντς σε ποσοστό 33% των Βρετανών θεωρούν ότι ήταν από τις σημαντικότερες επιτυχίες της Μ. Θάτσερ.
• Η “νίκη στην απεργία των μεταλλωρύχων και η ελάττωση της δύναμης των συνδικάτων” αποτελεί για το 27% των ερωτηθέντων Βρετανών μια επιτυχία της Μ. Θάτσερ. Οι ερωτηθέντες των πολιτών που θεωρούν τον εαυτό τους Συντηρητικό, Φιλελεύθερο και Ανεξάρτητο διατυπώνουν σε διψήφια ποσοστά ως μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της Μ. Θάτσερ το γεγονός της ελάττωσης της δύναμης των συνδικάτων. Αντίστοιχα το ποσοστό των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι ανήκουν ιδεολογικά στον Εργατικό Κόμμα είναι το μικρότερο (8%).
• Οι “συνεχόμενες νίκες της σε τρεις εκλογές” θεωρεί το 26% ως μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της Μάργκαρετ Θάτσερ.

Πίνακας 12: Ανακοινώθηκε ότι η κηδεία της Μάργκαρετ Θάτσερ θα έχει όλες τις τιμές και θα γίνει στον Καθεδρικό του Αγίου Παύλου. Πιστεύετε ότι είναι σωστό ή λάθος να τιμηθεί με αυτόν τον τρόπο;

Στο ερώτημα: “Ανακοινώθηκε ότι η κηδεία της Μάργκαρετ Θάτσερ θα έχει όλες τις τιμές και θα γίνει στον Καθεδρικό του Αγ. Παύλου. Πιστεύετε ότι είναι σωστό ή λάθος να τιμηθεί με αυτόν τον τρόπο;”(βλ. Πίνακα 12), ένας στους δύο Βρετανούς διατυπώνουν την άποψη ότι είναι σωστό η κηδεία της Μ. Θάτσερ να έχει όλες τις τιμές.

 Συμπερασματικά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Μ. Θάτσερ υπήρξε μία ισχυρή προσωπικότητα που άφησε ισχυρό στίγμα της διακυβέρνησής της στη Μεγάλη Βρετανία.

Κρίνοντας με εντελώς αντικειμενικά κριτήρια τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης που έγινε μετά το θάνατό της, την προσωπικότητά της και το έργο της, φαίνεται ότι και τα δύο επηρέασαν πάρα πολύ τους πολίτες της Μεγάλης Βρετανίας, έτσι ώστε αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που αυτή αποσύρθηκε από την πολιτική σκηνή της χώρας της, αυτοί θυμούνται τον τρόπο διακυβέρνησής της και τις επιτυχίες ή αποτυχίες της.

Η νίκη στα Φώκλαντς καθώς και η «νίκη» στην απεργία των μεταλλωρύχων, εξακολουθούν να είναι ζωντανές αποφάσεις που διχάζουν τη γνώμη των πολιτών της Μεγάλης Βρετανίας. Πραγματικά τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου ένας στους δύο Βρετανούς επικροτεί ακόμη και σήμερα το έργο της που ανύψωσε το γόητρο της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά και ένας στους δύο πολίτες επίσης έχει αρνητικά συναισθήματα που φθάνουν στο μίσος γι’ αυτήν ακόμη και μετά το θάνατό της.

Η αύξηση της ανεργίας και το μέτρο του κεφαλικού φόρου θα τη στοιχειώνουν. Ό,τι και να συμβαίνει, δεν μπορεί κάποιος να μην της αναγνωρίσει τη μόρφωση, την ευθύτητα, και το θάρρος στην επιλογή των πολιτικών της δράσεων.