ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Energy Transition Summit: Το μέλλον της παγκόσμιας ναυτιλίας και της ενέργειας στους νέους καιρούς

Στις νέες προκλήσεις και δυνατότητες που έχουν να αντιμετωπίσουν και τις δυνατότητες προσαρμογής στις νέες συνθήκες και αλλαγές, αναφέρθηκαν ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Βασίλης Κικίλιας και ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας, σε συζήτηση που είχαν στο πλαίσιο του συνεδρίου με τίτλο «Financial Times and Kathimerini Energy Transition Summit: East Med & South East Europe», που συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα οι Financial Times και η Καθημερινή, στις 17 και 18 Ιουνίου.
Κατά την τοποθέτησή του ο κ. Κικίλιας τόνισε πως μετά 80 χρόνια που βλέπουμε πολέμους στη γειτονιά μας, πραγματικά το περιβάλλον στο οποίο ζούμε χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και αστάθεια. Αλλά, τόνισε ο υπουργός, εάν λάβουμε υπόψη πως το 90% του παγκόσμιου εμπορίου εκτελείται δια θαλάσσης, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 20% του παγκόσμιου στόλου και μάλιστα ένα στα τρία δεξαμενόπλοια είναι ελληνικά και συνολικά αντιστοιχούν στο 60% του ευρωπαϊκού στόλου. Τα αριθμητικά αυτά στοιχεία αποδεικνύουν πως έχουμε έναν άσσο στο μανίκι. Υπογράμμισε ωστόσο, πως κράτη όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ επιταχύνουν από άποψη ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας, χωρίς αυτό να ισχύει για την Ελλάδα και για τούτο πρώτα απ’ όλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη ότι ο στόλος αυτός είναι ένα τεράστιο περιουσιακό στοιχείο της Ευρώπης και θα πρέπει να τον προστατεύσει. Επεσήμανε επίσης, πως εμείς σε κάθε περίπτωση ευθυγραμμιζόμαστε πλήρως με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό.
Τόνισε επίσης πως υπάρχουν σημαντικά ζητήματα όπως είναι τα καύσιμα, η ψηφιοποίηση, η απανθρακοποίηση. Σχετικά με την προσαρμογή της ναυτιλίας στις απαιτήσεις για τις εκπομπές και με τους στόχους του 2030 με την αλλαγή των καυσίμων για μία Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη, δεν υπάρχουν αρκετές οικολογικές λύσεις σήμερα. Συνεπώς, για να παρασκευασθούν και χρησιμοποιηθούν τα νέα καύσιμα, θα πρέπει οι κυβερνήσεις αλλά και οι επιχειρήσεις να ενδιαφερθούν οπωσδήποτε για να αντλήσουν τα αναγκαία κεφάλαια. Αυτή η στήριξη των επενδύσεων για την πράσινη μετάβαση μπορεί να γίνει δυνατή από τα έσοδα που προέρχονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών.
Αναφορικά με τις αυξήσεις στις τιμές που ήδη ανακοινώθηκαν στην ακτοπλοΐα (15%), ο κ. Κικίλιας τόνισε πως προσπαθώντας να αφήσουμε την αγορά να κάνει τη δουλειά της σ' ένα πλαίσιο ανταγωνισμού, καταφέραμε να μειώσουμε τις τιμές των ταχύπλοων, αλλά και των φέρι κατά περίπου 30%. Ο υπουργός τόνισε πως παρά την αύξηση κατά 38% στα εισιτήρια ακτοπλοΐας τα τελευταία χρόνια, σήμερα είμαστε πάρα πολύ περήφανοι για το πώς ο κρατικός τομέας προσπαθεί να διευκολύνει τη ζωή των πολλών και της μεσαίας τάξης. Και όταν μιλούμε για την οικονομία πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί για το πώς αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα, είπε, τονίζοντας ότι είναι δέσμευση και υποχρέωσή μας η διασύνδεση των νησιών με τη νησιωτική Ελλάδα. Επιπλέον, θα πρέπει να αναλογισθούμε πως ο ανταγωνισμός στην ναυτιλία είναι κάτι διαφορετικό και πρέπει να υποστηρίξουμε τα νησιά μας και η ναυτιλία και ο τουρισμός πρέπει να προσαρμοσθούν.
Ο υπουργός τόνισε πως η κυβέρνηση αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, κυρίως στα προηγούμενα χρόνια της αβεβαιότητας, κατάφερε να ανοίξει ένα δίαυλο επικοινωνίας με τις αγορές, με τους ιδιοκτήτες, ώστε να βρεθεί μία συμβατότητα που δεν θα διακυβεύει σε καμία περίπτωση την ασφάλεια και ευημερία των πολλών. Η μετάβαση των 10-15 ετών θα είναι δύσκολη, δαπανηρή και απαιτητική, αλλά όταν θα ολοκληρωθεί θα έχουμε καλύτερη ποιότητα και χαμηλότερο κόστος σε σχέση με σήμερα είπε. Ο κ. Κικίλιας τόνισε πως κάνουμε όμως ένα βήμα τη φορά, γιατί μετά από 10 χρόνια μέτρα λιτότητας και δύσκολους καιρούς προσπαθούμε και πάλι να επιταχύνουμε για να καλύψουμε το χαμένο χρόνο και πρόσθεσε ότι «έχουμε δείξει και επιδείξει ανθεκτικότητα, επαγγελματισμό, σοβαρότητα και αυτό έχει αποδώσει, γιατί σε καιρούς αβεβαιότητας και αστάθειας, δεν μπορώ να θυμηθώ άλλον Ευρωπαίο ηγέτη, ο οποίος με επιτυχία κράτησε την εξουσία και επέβαλε πολύ επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις».
Αναφορικά με την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας και τον αντίκτυπο που έχουν σε αυτή οι ευρωπαϊκοί κανόνες, ο υπουργός τόνισε πως με βάση τα στοιχεία στη Μεσόγειο, οι ευρωπαϊκές χώρες πληρώνουν, ενώ κράτη όπως η Λιβύη, το Μαρόκο, η Τουρκία κι η Αλγερία όχι, άρα οι επενδυτές θα προτιμούσαν αυτές τις χώρες και δεν θα επέλεγαν τα δικά μας λιμάνια ως λιμάνια έδρας. Τούτη η αδικία είναι μια κατάσταση που θα πρέπει να εξισορροπηθεί, τόνισε ο υπουργός, προσθέτοντας πως θα πρέπει και να ευθυγραμμισθούμε, αλλά και χάρις και στο ειδικό βάρος του 20% που αποτελεί παγκοσμίως ο ελληνικός στόλος, να μπορέσουμε να διαπραγματευτούμε καλύτερες προϋποθέσεις. Αυτό αφορά και λιμάνια, όπως ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη, η Αλεξανδρούπολη και το Ηράκλειο. Να περάσουμε το μήνυμα πως και θέλουμε λιμάνια πράσινα και υψηλής ασφάλειας, αλλά και ανταγωνιστικά, τόνισε ο υπουργός.
Όσον αφορά για την ανθεκτικότητα της ελληνικής ναυτιλίας απέναντι στην ενεργειακή και τις άλλες κρίσεις, ο υπουργός τόνισε πως υπάρχουν πολλά ζητήματα, όμως εξέφρασε την αισιοδοξία του για την αύξηση των Ελλήνων που θα θελήσουν να απασχοληθούν στον τομέα της ναυτιλίας. Όπως τόνισε, η κυβέρνηση πέρασε σχετικό νομοσχέδιο για την εκπαίδευση των ναυτικών, για υψηλά αμειβόμενη εργασία και δυνατότητα επιτυχούς σταδιαδρομίας στον τομέα. Ο ίδιος επεσήμανε πως είναι υπέρ του made in Greece κι η παγκοσμιοποίηση όπως τη ζήσαμε έχει πολλά να μας μάθει, όπως στην περίπτωση της πανδημίας και την ενεργειακή, όταν όλοι αναζητούσαμε λύσεις, σκεφθήκαμε πως πρέπει να υπενδύσουμε στην αποθήκευση ενέργειας, στη ναυτιλία, τα ναυπηγεία. Ο ίδιος τόνισε πως βλέπει σταθερές επενδύσεις στα ελληνικά ναυπηγεία και το εμπόριο, στα λιμάνια. Σήμερα, δήλωσε ο υπουργός, νοιώθει πως ό,τι παράγεται στη χώρα μας θα μπορεί να είναι ανταγωνιστικό και πρέπει να προσπαθήσουμε να καταστήσουμε αυτό το made in Greece πιο αγωνιστικό για να δώσουμε τη δυνατότητα και στα νέα παιδιά, στις νέες γενιές να ανθήσουν και να ευημερούν με υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. . Όταν κάποιος βλέπει πως οι μισθοί πλοιάρχων και μηχανικών πολλαπλασιάζονται αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κίνητρο. Πρέπει να το επικοινωνήσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε την ελληνική κοινωνία και σίγουρα αυτό θα συμβεί, κατέληξε ο υπουργός.
Από την πλευρά του ο κ. Βέττας επεσήμανε ότι υπάρχουν τρεις σημαντικοί παράγοντες, που έχουν να κάνουν κατά πρώτον με την πράσινη μετάβαση και την απαίτηση η παγκόσμια ναυτιλία να προσαρμοσθεί σε αυτήν και δευτερευόντως αφορά τους γεωπολιτικούς κινδύνους και τις προεκτάσεις τους για το παγκόσμιο εμπόριο. Όπως τόνισε ο καθηγητής, υπάρχει ένα ερωτηματικό αν η τάση της παγκοκοσμιοποίησης, δηλαδή εάν θα υπάρχει περισσότερο εμπόριο και ναυτιλία, όπως τα είδαμε τα τελευταία 30 χρόνια, θα αναστραφούν. Κάτι που δεν διαπιστώθηκε, καίτοι το πιστεύαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά τελικά ο όγκος της του παγκόσμιου εμπορίου δεν κάμφθηκε ούτε και υπό την απειλή των δασμών και πλέον, τόνισε, αυτό απομένει να το δούμε στο μέλλον. Ο κ. Βέττας τόνισε πως η επόμενη ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής ναυτιλίας, είναι ο διττός στόχος της: του εάν θα επηρεασθεί από τις αλλαγές στις ενεργειακές αγορές και δεύτερον εάν αυτές οι απαιτήσεις της ευελιξίας για τις μεταφορές αντικειμένων και ενέργειας, καίτοι δε θα διασφαλίζει χαμηλό κόστος, θα αυξήσει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η ελληνική ναυτιλία.
Όσον αφορά τη μελέτη που έχει εκπονήσει το ΙΟΒΕ για τον αντίκτυπο που θα έχει η αύξηση των τιμών στη ναυτιλία και κυρίως τη ναυσιπλοΐα, λόγω της αλλαγής στα καύσιμα και την πράσινη μετάβαση, ο κ.ς Βέττας επεσήμανε πως η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν επηρεασθεί υπερβολικά από την τάση αυτή. Η έκθεση, τόνισε, προσπάθησε να μελετήσει την επιρροή αυτή στην λειτουργία της ελληνικής οικονομίας, που είναι ήδη τεράστιος. Διευκρίνισε όμως πως μιας και μιλάμε για τα ελληνικά νησιά, αυτή η μεταβολή είναι απολύτως απαραίτητη, γιατί οι διασυνδέσεις είναι ζωτικής σημασίας. Πρόσθεσε πως υπάρχουν ορισμένα ορόσημα (όπως το Fit for 55) και δύο σενάρια για το εάν πρέπει να προσαρμοστούν οι τιμές για τους επιβάτες και τα οχήματα σύμφωνα με τις τρέχουσες τιμές των εκπομπών -γιατί υπάρχουν βεβαίως και τα πρόστιμα που πρέπει να πληρώσει κανείς - το 2030, που είναι μια από τις χρονολογίες ορόσημο. Εάν δεν παρέμβουμε το τίμημα θα είναι περισσότερο από 1 δισ. του ΑΕΠ λόγω μειωμένων αφίξεων τουριστών, λόγω συρρίκνωσης της οικονομίας κλπ. Άρα τα νέα καύσιμα, όποια κι εάν είναι, θα είναι καλύτερα για το περιβάλλον και πιο φθηνά, πρόσθεσε ο καθηγητής, αλλά είναι η μετάβαση που θα είναι δαπανηρή. Και το ερώτημα που τίθεται, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας κι αφορά κι άλλα υπουργεία και τομείς πλην της Ναυτιλίας, είναι πώς θα ενεργοποιήσουμε τις ιδιωτικές εταιρείες, αλλά και κρατικά κονδύλια για να στηρίξουμε τη μετάβαση αυτή.
Αναφορικά με την αύξηση του κόστους λόγω των κανονισμών που επιβάλλονται από την ΕΕ, ο κ. Βέττας τόνισε πως είναι αναγκαίο να υπάρχουν και κυρώσεις για όποιον δεν προσαρμόζεται. Όπως τόνισε, θα πρέπει να υπάρχει συντονισμός και θα πρέπει να προσπαθήσουμε, πρώτον, σύμφωνα με τα εθνικά μας συμφέροντα να προσαρμοστούμε στους κανονισμούς και, δεύτερον, να διευκολύνουμε μέσα από τη χρηματοδότηση, μέσω δανείων, επιδοτήσεων κλπ, την μετάβαση. Ο ίδιος επεσήμανε πως το καλό είναι πως σε 10 χρόνια θα έχουμε καλύτερη οικονομική αποδοτικότητα κι αυτό βεβαίως είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την Ελλάδα, γιατί θα έχουμε καλύτερες και φθηνότερες συνδέσεις με τα νησιά μας, κάτι που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα. Όπως ενδεικτικά τόνισε ο κ. Βέττας, «όποιος κατάφερε να διακρίνει τα σημάδια, ελπίζω και η ελληνική ναυτιλία και όποιος καταφέρει να καταλάβει πώς θα κινηθούν οι τάσεις, θα καταφέρει να περάσει μπροστά στον ανταγωνισμό».
Αναφορικά με τις νέες απαιτήσεις, όπως ο ηλεκτρισμός και τα νέα καύσιμα που μπαίνουν στην εξίσωση της ανταγωνιστικότητας, ο καθηγητής τόνισε πως έχουμε πολλή δουλειά στο μέλλον από άποψη υποδομών στα νησιά μας για να μπορούν να εξυπηρετούν την ελληνική ακτοπλοΐα. Όπως πρόσθεσε, υπάρχουν project που ήδη έχουν μπει σε προγράμματα χρηματοδότησης, αλλά όσο αλλάζει η βιομηχανία θα πρέπει να αναβαθμίζονται και τα λιμάνια μας. Όπως το κέντρο βάρους έχει αρχίσει να μετακινείται προς την Ασία (Κίνα, Κορέα), επομένως υπάρχουν πολλά εξειδικευμένα πλοία που έχουν μείνει στην Ευρώπη και την Ελλάδα, προσφέροντας μία μεγάλη ευκαιρία για να αναπτυχθούν ιδιαίτερα clusters για εξειδικευμένα προϊόντα κι υπηρεσίες για τη ναυτιλία και πολλές εταιρείες οι οποίες αυτή τη στιγμή ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες, έχουν ξεκινήσει να εξυπηρετούν ελληνικά πλοία και τώρα κινούνται για να εξυπηρετήσουν πλοία σε όλο τον κόσμο. Την ώρα που η συζήτηση στην Ευρώπη είναι για την ενίσχυση της άμυνας, αυτό δεν αφορά έναν τομέα μόνο και η ναυτιλία είναι μέρος του, άρα για την Ελλάδα θα ήτανε πολύ έξυπνο να ενισχύσουμε αυτό το κομμάτι, τόνισε ο κ. Βέττας.
Όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, ο κ. Βέττας υπογράμμισε πως η απόδοση της χώρας μας φαίνεται έως τώρα να πηγαίνει αρκετά καλά, προσθέτοντας ότι κατά πάσα πιθανότητα θα έχουμε μεγάλες αλλαγές στις ενεργειακές αγορές αλλά και στο παγκόσμιο εμπόριο. Θα υπάρξει, πρόσθεσε, επιστροφή στην κανονικότητα, όμως προηγουμένως τα πράγματα θα επιδεινωθούν.